Πόλεις σε διαπάλη

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, σε συνεργασία με την Πρεσβεία της Ιαπωνίας και το Μουσείο Μπενάκη, εγκαινιάζει την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 2013, στις 20.00, στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς την έκθεση «Πόλεις σε διαπάλη: πειραματισμοί σε αστικά τοπία της Ιαπωνίας του 1960».

Η έκθεση αυτή αποτελεί μια φρέσκια ματιά σε προτάσεις για την πόλη που προτάθηκαν από τους Ιάπωνες αρχιτέκτονες στη δεκαετία του 1960, όταν η Ιαπωνία έζησε την άνθηση στον πολεοδομικό τομέα. Το έργο του Kenzo Tange με τίτλο «Σχέδιο για το Τόκιο-1960», τα επηρεασμένα από τον Μεταβολισμό σχέδια των Kiyonori Kikutake, Kisho Kurokawa, Masato Ohtaka, Fumihiko Maki, και Noboru Kawazoe, Οι «πόλεις στον αέρα» του Arata Isozaki, ήταν όλα φιλόδοξες ιδέες για την αντιμετώπιση των διαφόρων προβλημάτων που προκαλούνται από την αστικοποίηση. Αν και φαινομενικά παρόμοια όσον αφορά την αντιμετώπιση της αστικής επέκτασης, στην ουσία τα σκεπτικά αυτά ήταν πολύ διαφορετικά από το ένα το άλλο. Σε αυτές τις διαφορές διαφαίνονται και οι δυσκολίες στην αντιμετώπιση της διαδικασίας της αστικοποίησης.

Λόγω του εξαιρετικά φιλόδοξου χαρακτήρα τους, αυτές οι προτάσεις αντιμετωπίζονταν ως ιδιόμορφες περιπτώσεις. Στην πραγματικότητα όμως, μπορούν να θεωρηθούν ως μία πτυχή της ευρύτερης αναζήτησης για ένα νέο όραμα για την πόλη, μια αναζήτηση που αποσκοπεί στη μετάβαση πέρα από τη σύγχρονη αρχιτεκτονική που χαρακτηρίζεται από την παγκόσμια διάδοση παρόμοιων κτιρίων. Παρόλο που προτάσεις τόσο ριζοσπαστικές όσο αυτές της Ιαπωνίας του 1960 σπανίζουν, αντίστοιχα έργα της ίδιας εποχής εντοπίζονται σε όλον τον κόσμο. Από τη σκοπιά της αστικής επέκτασης που συνόδευε τον μοντερνισμό ως ιστορικό φαινόμενο, είναι σαφές ότι οι Ιαπωνικές προτάσεις απαντούν σε κοινές ανησυχίες διαφορετικών χωρών.

Μέσα από την παρουσίαση των παραπάνω προτάσεων, αυτή η έκθεση έχει ως στόχο να θέσει βασικά ερωτήματα, που, ενώ επικεντρώνονται στο Τόκιο, την πιο πυκνοκατοικημένη αστική περιοχή στον κόσμο, ισχύουν και για τις συγκεκριμένες συνθήκες κάθε μιας από τις διάφορες χώρες, όπου η έκθεση πραγματοποιείται. Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερα μέρη:

Μέρος 1ο : Ιστορία της ιδανικής πόλης
Ορισμένες πόλεις έχουν αναπτυχθεί φυσικά από το σχήμα της γης, των ποταμών και των λιμανιών, ενώ υπάρχουν άλλες πόλεις που αναπτύχθηκαν με γνώμονα ένα ιδανικό όραμα. Η ποικιλία των αστικών εικόνων αντανακλά τον μοναδικό τρόπο κάθε κοινωνίας να βλέπει τον κόσμο.

Μέρος 2ο: Φιλόδοξος αστικός σχεδιασμός στην Ιαπωνία
Τρία σημαντικά έργα αστικού σχεδιασμού παρουσιάστηκαν στις αρχές του 1960 στην Ιαπωνία. Παρόλο που κανένα από αυτά δεν πραγματοποιήθηκε, και τα τρία ιδανικά οράματα δείχνουν τόσο τα προβλήματα, όσο και τις ευκαιρίες που αντιμετώπιζαν οι πόλεις. Προβλήματα που δεν αφορούν μόνο το Τόκιο, αλλά όλες τις σύγχρονες μεγαλουπόλεις.

Μέρος 3ο: Πόλεις ανά τον κόσμο στα 1960 – 1970
Ο σύγχρονος αστικός σχεδιασμός ανά τον κόσμο αναπτύχθηκε την περίοδο μεταξύ 1960 και 1970. Αν συγκρίνουμε τα αρχικά σχέδια με τις δορυφορικές φωτογραφίες, μπορούμε να δούμε σε ποιο βαθμό πραγματοποιήθηκε τελικά η αρχική σύλληψη. Τα αρχικά σχέδια δεν ακολουθήθηκαν πάντα πιστά. Αντίθετα, η σύγκριση αποκαλύπτει την αδυναμία του αστικού σχεδιασμού να ελέγξει την πόλη.

Μέρος 4ο: Προβληματική των πόλεων στις μέρες μας
Ο κόσμος αστικοποιείται. Οι πόλεις έχουν γίνει τεράστιες και παραπάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε αστικά κέντρα. Τι εικόνα μπορεί να παρουσιάσει μία σύγχρονη μεγαλούπολη? Παίρνουμε το Τόκιο, μία από τις πρώτες μεγαλουπόλεις του κόσμου, σαν παράδειγμα για να σκεφτούμε πως οι πόλεις θα επιβιώσουν στην πραγματικότητα.