Diener & Diener Architekten

Μαζί με τον Peter Zumthor και τους Jacques Herzog & Pierre de Meuron, ο Roger Diener είναι μάλλον ο πιο αντιπροσωπευτικός αρχιτέκτονας της γερμανόφωνης ελβετικής αρχιτεκτονικής με κέντρο τη Βασιλεία.
Με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη την κουλτούρα του μοντέρνου ήδη στη δεκαετία του 1920, και με έμφαση σε μια προτεσταντικού τύπου απλότητα, στην επεξεργασία της «καλής φόρμας» ως αποτελέσματος των ιδιοτήτων των υλικών, και σε εκείνη την αποϊδεολογικοποιημένη «αντικειμενικότητα» της σχεδιαστικής μεθόδου που αποδεσμεύεται από την υποχρέωση παραγωγής γλωσσικών ιδιωμάτων, η αρχιτεκτονική της Βόρειας Ελβετίας υπήρξε σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα παραδειγματικός χώρος ανάπτυξης ενός γνήσιου φονξιοναλιστικού ήθους. Ταυτόχρονη, ωστόσο, υπήρξε η αναζήτηση της αυθεντικότητας και της ταυτότητας στην αρχιτεκτονική αυτής της χώρας της Κεντρικής Ευρώπης, παρά τις διαφορές προσέγγισης, κατά περιοχές, από το Ticino ως τα βόρεια σύνορα με τη Γερμανία.

Η αρχιτεκτονική των τελευταίων δεκαετιών στη Βόρεια Ελβετία αναπτύχθηκε μάλλον υπό την ενοποιητική αλλά και απλοποιητική ομπρέλα του μινιμαλισμού: αφενός μέσω της χειροποίητης και στοχαστικής υλικότητας των αρχιτεκτονικών αντικειμένων στον χώρο (Zumthor), αφετέρου μέσω της μετατροπής της αρχιτεκτονικής σε τέχνη και της α-τεκτονικής και αντι-αστικής αποφόρτισης οικοδομών που κλείνουν ταυτόχρονα το μάτι στη σύγχρονη καταναλωτική κουλτούρα (Herzog & Meuron).
Με ένα ισχυρό corpus έργων αποκλειστικά δημόσιου χαρακτήρα στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη –όταν δεν πρόκειται για συγκροτήματα κατοικιών, ποτέ όμως για μεμονωμένα σπίτια– οι Diener & Diener επεξεργάζονται υπομονητικά τη δική τους ριζοσπαστική συμβολή στην αρχιτεκτονική. Χρησιμοποιώντας την πέτρα, το χρωματιστό σκυρόδεμα αλλά και μια πολύ μεγάλη ποικιλία άλλων υλικών και κατασκευαστικών μεθόδων, παράγουν φαινομενικά ουδέτερα κτίρια που όμως προσθέτουν αρμονία ως υπεραξία στην πόλη. Εργάζονται με λιτότητα, πειθαρχία και έλεγχο των μέσων, αλλά ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν κάθε μελέτη ως νέα και διαφορετική πρόκληση. Στόχος σε αυτό το σημείο δεν είναι η παραγωγή μιας αναγνωρίσιμης γλώσσας αλλά η ερμηνεία των αναγκών της κοινότητας. Σε αυτό συμβάλλει και η τοπική κυβέρνηση της Βασιλείας, που υποχρεώνει τους αρχιτέκτονες να λαμβάνουν υπόψη τον πολεοδομικό ρυθμό, την τοπική κουλτούρα και τις απόψεις των κατοίκων, όταν πρόκειται είτε για ένα μεμονωμένο κτίριο είτε για ζητήματα αστικού σχεδιασμού. Ζητείται η οικονομία των μέσων, η χρήση τοπικών υλικών και η καλύτερη δυνατή αξιολόγηση της σκοπιμότητας του έργου. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται ένας δημόσιος έλεγχος της παραγόμενης αρχιτεκτονικής που έχει να κάνει όχι μόνο με τη σχέση αρχιτεκτονικής και περιβάλλοντος, αλλά με την ίδια την ηθική του επαγγέλματος.
Η αρχιτεκτονική του γραφείου Diener συμβάλλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση μιας νέας κατεύθυνσης στην ελβετική αρχιτεκτονική. Η αναζήτηση της ταυτότητας και της αυθεντικότητας παράγεται μέσω αστικών συσχετισμών, μέσω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της αίσθησης των μεταλλαγών της πόλης. Η σημασία του κτιριακού αντικειμένου δεν αυτοπροσδιορίζεται αλλά εξαρτάται από το αστικό περιβάλλον. Με την έννοια αυτή η αρχιτεκτονική του Roger Diener μεταφράζει τα περιβαλλοντικά δεδομένα και εναρμονίζεται ήπια προς αυτά, συμβάλλοντας σε μια νέα αστική ιεραρχία και σε μια αντίληψη συνέχειας. Είναι ενδεικτικές οι αποστάσεις που το γραφείο Diener & Diener πήρε από τη μεταμοντέρνα αρχιτεκτονική σε μια περίοδο που η τελευταία κυριαρχούσε σε κάθε γωνιά του πλανήτη: δεν ενδιαφέρει η αυτονομία του αρχιτεκτονικού-καλλιτεχνικού γεγονότος, ενδιαφέρει μια αρμονικά συντεθειμένη εξέλιξη του αστικού χώρου, μια αυθεντική ιδέα της τοπικότητας στην ιστορική ευρωπαϊκή πόλη.

Ο Roger Diener γεννήθηκε το 1950 στη Βασιλεία της Ελβετίας και δεν έγινε γλύπτης, όπως επιθυμούσε, αλλά σπούδασε στο Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο της Ζυρίχης (ΕΤΗ Zurich). Το 1980 δημιούργησε την επωνυμία Diener & Diener, συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση του αρχιτεκτονικού γραφείου που είχε ιδρύσει το 1948 ο πατέρας του Marcus Diener. Σήμερα η εταιρία Diener & Diener διατηρεί γραφεία στη Βασιλεία και στο Βερολίνο, απασχολώντας προσωπικό 45 ατόμων. Ο Roger Diener διδάσκει στο Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο της Ζυρίχης από το 1999. Έχει διδάξει επίσης στην αρχιτεκτονική σχολή του Πανεπιστημίου Harvard, στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Βιέννης, στην Academia van Bouwkunst του Άμστερνταμ και στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών της Κοπεγχάγης. Ο Diener έχει κερδίσει πολλά βραβεία, ενώ το 2002 η Γαλλική Ακαδημία του απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο για την Αρχιτεκτονική.
Γνωστότερα έργα του γραφείου είναι η γκαλερί Gmurzynska στην Κολωνία (1990), το κτίριο γραφείων Kohlenberg στη Βασιλεία (1995), τα κτίρια κατοικιών Warteck Brewery στη Βασιλεία (1996), το CentrePasquArt στη Bienne (Ελβετία, 1999), το ξενοδοχείο Schweizerhof και το εμπορικό κέντρο Migros στη Λουκέρνη (2000), τα κτίρια κατοικιών στη νησίδα Java στο Άμστερνταμ (2000), η επέκταση της Πρεσβείας της Ελβετίας στο Βερολίνο (2000), το συγκρότημα κατοικιών Vinex στη Χάγη (2003), το Forum 3 Novartis Campus στη Βασιλεία (2005), το Αθλητικό Κέντρο στο Πανεπιστήμιο του Malmö (2005), το αθλητικό συγκρότημα στο Ολυμπιακό Χωριό του Τορίνου (2006), τα κτίρια κατοικιών Kattendijkdok στην Αμβέρσα (2008).
Ο Roger Diener ασχολείται σήμερα με τον σχεδιασμό του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Humboldt του Βερολίνου, των κτιρίων κατοικιών και γραφείων για τη πόλη Boulogne Billancourt (Γαλλία), των κτιρίων γραφείων City Park στη Βασιλεία, του Μουσείου του Ολοκαυτώματος στο Drancy (Γαλλία), του Park Residence στο Μπελβεντέρε (στο περιφερειακό νοσοκομείο στο Zug της Ελβετίας), του Πύργου Mobimo στην περιοχή Maag της Ζυρίχης και του Πύργου Market Hall στη Βασιλεία.
Τον Ιούνιο 2011 πρόκειται να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Phaidon μεγάλη μονογραφία για το έργο των Diener & Diener, με κείμενα των γνωστών ιστορικών Joseph Abram και Martin Steinmann.