1η Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων

Η αρχιτεκτονική παίζει αναμφισβήτητα έναν καθοριστικό ρόλο στη ζωή μας. Διαμορφώνοντας τους χώρους μέσα στους οποίους αναπτύσσονται όλες σχεδόν οι ανθρώπινες λειτουργίες και σχέσεις, δημόσιες και ιδιωτικές, επηρεάζει άμεσα την ποιότητα της καθημερινής μας διαβίωσης, αλλά και εκφράζει, περιεκτικότερα από κάθε άλλη δημιουργική δραστηριότητα, τον χαρακτήρα του πολιτισμού μας. Ωστόσο, στον τόπο μας, όπου και τα προβλήματα του δομημένου περιβάλλοντος παρουσιάζονται αρκετά οξυμένα, η αρχιτεκτονική σπάνια βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος της πολιτείας και των πολιτών. Δεν λείπουν βέβαια οι εύστοχες σχετικές πρωτοβουλίες και οι εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται από αρμόδιους φορείς είναι κατά κανόνα σημαντικές. Το γεγονός μάλιστα ότι πολλές από αυτές τις εκδηλώσεις εξασφαλίζουν την αθρόα προσέλευση του κοινού δείχνει πως το ενδιαφέρον, η ευαισθησία και οι ανησυχίες για το αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι υπάρχουν δυνάμει. Αυτό που λείπει ίσως είναι ένας ευρύτερος και συνεχώς ανανεούμενος κριτικός διάλογος, ικανός να φωτίσει τα προβλήματα, να εξυψώσει την αρχιτεκτονική παιδεία και των σχεδιαστών και των χρηστών του χώρου, αλλά και να υποκινήσει την πολιτεία στην ανάληψη των δικών της ευθυνών για τη βελτίωση των συνθηκών παραγωγής του αρχιτεκτονικού έργου.

Η συνειδητοποίηση αυτής της έλλειψης είναι που οδήγησε στην πρωτοβουλία ίδρυσης του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, το οποίο φιλοδοξεί να συμβάλει στην καλλιέργεια και την ανάπτυξη αυτού του διαλόγου με μια σειρά εύστοχα επιλεγμένων και προγραμματισμένων δραστηριοτήτων. Τέτοιες δραστηριότητες, σύμφωνα με την ιδρυτική διακήρυξη του Ινστιτούτου, θα είναι: «η συστηματική οργάνωση εκθέσεων θεματικών, ιστορικών ή μονογραφικών για το έργο Ελλήνων αρχιτεκτόνων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και η μεταφορά στη χώρα μας ξένων ανάλογων εκθέσεων συνδυασμένων με κύκλους διαλέξεων και συνεδρίων, η προώθηση νέων εκδόσεων και δημοσιεύσεων και η προβολή της πρωτογενούς έρευνας για την αρχιτεκτονική, η θέσπιση βραβείων, η προκήρυξη διαγωνισμών, η οργάνωση σεμιναρίων, με τελικό σκοπό την καλλιέργεια μιας ευρύτερης κριτικής συνείδησης και ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σκοπιμότητα, το περιεχόμενο και τις προτάσεις της αρχιτεκτονικής¨. Φυσικά, το Ινστιτούτο ελπίζει ότι θα έχει την ηθική και υλική συμπαράσταση της πολιτείας, οργανισμών, ιδρυμάτων και παραγόντων της οικονομικής ζωής, αλλά και ότι θα εξασφαλίσει τη γόνιμη συνεργασία συλλογικών φορέων με συναφείς επιδιώξεις.

Το γεγονός ότι το Ινστιτούτο εγκαινιάζει τις εκδηλώσεις του με μια έκθεση επιλεγμένων έργων νέων Ελλήνων αρχιτεκτόνων δεν είναι τυχαίο. Η προβολή των επιτευγμάτων της σύγχρονης ελληνικής αρχιτεκτονικής και, προπάντων, των νέων εκείνων δημιουργών που κατορθώνουν, κάτω από αντίξοες συνήθως συνθήκες, να παράγουν έργα με ποιότητα, έχει για μας ιδιαίτερη σημασία. Πιστεύουμε ότι μπορεί να αναδείξει αξιόλογα έργα που συχνά παραμένουν άγνωστα, χαμένα ανάμεσα σε πολλά άλλα μέτρια και αδιάφορα, να ενθαρρύνει τους αρχιτέκτονες που έχουν ξεκινήσει σχετικά πρόσφατα τη σταδιοδρομία τους με δημιουργική διάθεση, να ευαισθητοποιήσει το ευρύτερο κοινό στις αξίες της αρχιτεκτονικής και να αποκτήσει στη συνείδησή του την τιμή του αρχιτεκτονικού επαγγέλματος. Ελπίζοντας μάλιστα ότι θα κατορθώσουμε να οργανώνουμε μια τέτοια έκθεση κάθε δύο χρόνια, ώστε να την καθιερώσουμε ως θεσμό, σπεύσαμε να ονομάσουμε την παρούσα «Α’ Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων». Σκεφτήκαμε επίσης να πλαισιώσουμε αυτή την έκθεση με δύο δημόσιες συζητήσεις που θα πραγματοποιηθούν στις 8 και τις 18 Δεκεμβρίου αντίστοιχα. Στην πρώτη, που έχει τον τίτλο «Σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική», θα δοθεί η ευκαιρία στα μέλη της επιτροπής που είχε την ευθύνη της επιλογής των έργων να εξηγήσουν τα κριτήρια και το σκεπτικό τους, αλλά και στους αρχιτέκτονες που μετέχουν στην έκθεση να μιλήσουν για το έργο τους. Στη δεύτερη, που έχει τον τίτλο «Προοπτικές και αδιέξοδα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής», έχουν κληθεί να καταθέσουν τις απόψεις τους ως εισηγητές οι καθηγητές Francois Loyer, Pierre von Meiss, Ανδρέας Παπαδάκης και Νίκος Καλογεράς.

Κλείνοντας το εισαγωγικό τούτο σημείωμα θα ήθελα, εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου, να ευχαριστήσω όσους συνέβαλαν στην πραγματοποίηση της παρούσας έκθεσης: τους συναδέλφους που ανταποκρίθηκαν στη δημόσια πρόσκλησή μας και υπέβαλαν έργα τους για κρίση, δείχνοντας την εμπιστοσύνη τους στο Ινστιτούτο, τον καθηγητή Δημήτρη Φατούρο και τους συναδέλφους Νίκο Βαλσαμάκη και Βασίλη Γρηγοριάδη που δέχτηκαν να αποτελέσουν την επιτροπή αξιολόγησης και επιλογής των έργων, τους συναδέλφους Νάντια Κούλα και Νίκο Βρατσάνο, που σήκωσαν το δύσκολο βάρος της επιμέλειας της διαδικασίας κρίσης, της οργάνωσης της έκθεσης και της έκδοσης του καταλόγου, και του συναδέλφου Απόστολου Βέττα, που σχεδίασε το χώρο της έκθεσης. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω το Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων και το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών για την ανάληψη σημαντικών εξόδων και την πολύτιμη συνεργασία τους στην οργάνωση των παραπάνω εκδηλώσεων.

Σάββας Κονταράτος
Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής