4η Biennale νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων

Η Biennale Νέων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων που οργανώνει για τέταρτη φορά το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, έγινε ένας θεσμός στην Αρχιτεκτονική σκηνή της χώρας μας αλλά και μία από τις λίγες ευκαιρίες να αναπτυχθεί κάποιος διάλογος για την μελλοντική πορεία της Αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

Η συγκυρία που οργανώνεται η έκθεση αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες, προσφέρει την ευκαιρία για μία ευρύτερη συζήτηση που δεν θα περιοριστεί μόνον στο μέλλον αλλά και στο παρόν και ιδιαίτερα σ’ αυτό που όλοι διαπιστώνουμε συνεχώς τα τελευταία χρόνια, την συνεχή απαξίωση της αρχιτεκτονικής και του ρόλου των αρχιτεκτόνων στον τόπο μας.

Έτσι το Ε.Ι.Α. αποφάσισε να αναβαθμίσει τον ρόλο της επιτροπής επιλογής προσκαλώντας πέντε σημαντικούς θεωρητικούς αλλά και αρχιτέκτονες, να προβληματιστούν πάνω στο υλικό που υποβλήθηκε και να επιλέξουν τα έργα της έκθεσης. Έχουμε κατά συνέπεια μία διπλή λειτουργία που ο επισκέπτης της έκθεσης καλείται ν’ αναγνώσει: από την μία πλευρά τα πέντε κείμενα των κριτών και από την άλλη τις επιλογές τους.

Το έργο των συναδέλφων ήταν αναμφισβήτητα δύσκολο γιατί δεν θεσπίστηκαν αυστηρά κανόνες στην προκήρυξη ούτε δόθηκε ένα συγκεκριμένο θέμα. Έτσι το ευρύ φάσμα των 117 προτάσεων που υποβλήθηκαν δεν προσφέρεται για μία σαφή κατάταξη και αναγνώριση τάσεων, και αυτό αποτυπώνεται και στα πέντε κείμενα. Με άλλα λόγια δεν είναι δυνατόν να διαπιστώσουμε ποιες είναι οι τάσεις της σημερινής ελληνικής αρχιτεκτονικής.

Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι έλληνες αρχιτέκτονες δεν εργάζονται στο κενό ή απομονωμένα. Σε μια εποχή όπου η πληροφορία είναι περισσότερο από επαρκής και η πρόσβαση σ’ αυτήν πολύ εύκολη, ο νέος αρχιτέκτων βομβαρδίζεται από εικόνες που γίνονται κυρίαρχες ενώ παράλληλα τα σχεδιαστικά μέσα που έχει στην διάθεσή του προσφέρουν άπειρες δυνατότητες παραγωγής «εικονικών» γοητευτικών χώρων. Μήπως, όμως, αυτή η τάση που βλέπουμε και στα έργα της έκθεσης αποτελεί έκφραση φυγής από μία πραγματικότητα τόσο απογοητευτική για τους νέους αρχιτέκτονες;

Αυτή η ατμόσφαιρα σύγχυσης που φαίνεται να επικρατεί στους νέους εντείνεται και από την ευρύτερη εικόνα που παρουσιάζει το διεθνές αρχιτεκτονικό γίγνεσθαι. Όταν ένα κτίριο εκθειάζεται από την μία πλευρά από τους κριτικούς ενώ καταδικάζεται από τους χρήστες ή, όταν ένα διεθνές μεγάλο όνομα δημιουργήθηκε όχι από υλοποιημένο έργο άλλα από γοητευτικές προτάσεις, κλονίζεται αυτή καθ ’αυτή ή βασική υπόσταση της Αρχιτεκτονικής.

Όλα τα παραπάνω θέματα καθώς και προβληματισμοί γύρω από την έννοια της συνέχειας-ή α-συνέχειας στην ελληνική αρχιτεκτονική ή γύρω από τα φαινόμενα που παρουσιάζονται στην ελληνική αστική ανάπτυξη θίγονται τόσο στα κείμενα των κριτών, όσο και στις προτάσεις που υποβλήθηκαν. Και πιστεύω ότι θ ’αποτελέσουν αφετηρία για τον διάλογο που επιδιώκουμε.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω και πάλι τους πέντε εκλεκτούς συναδέλφους τον Γιάννη Αίσωπο, τον Αριστείδη Αντωνά, τον Αντρέα Γιακουμακάτο, τον Κώστα Μανωλίδη και τον Παναγιώτη Τουρνικιώτη, για την τόσο σημαντική τους συμβολή σ’αυτήν την έκθεση. Χωρίς αυτούς η Μπιεννάλε θα είχε χάσει το νόημά της.
Επίσης πρέπει να ευχαριστήσω τον Δήμο Αθηναίων, την εταιρεία Bright για την ευγενική της χορηγία, τη μελέτη και εγκατάσταση φωτισμού της έκθεσης και τον οργανισμό της Τεχνόπολης, για την όλη βοήθεια που παρείχαν στην συνδιοργάνωση της έκθεσης και ιδιαίτερα στην παραχώρηση του χώρου.

Τέλος ευχαριστώ το μέλος του Δ.Σ. του Ε.Ι.Α. συνάδελφο Κατερίνα Γιαμαλάκη για τον σχεδιασμό της έκθεσης και το προσωπικό του Ε.Ι.Α. για την όλη οργάνωση και επιμέλεια του καταλόγου.

Ομότιμος καθηγητής Νίκος Καλογεράς
Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής